Bij het ontwerpen van een speelplek komt veel meer kijken dan alleen het kiezen van de juiste speeltoestellen. Bij BOERplay ontwerpen en realiseren we complete landschappen, waarin elk onderdeel bijdraagt aan de beleving van spelen, ontdekken en ontmoeten. Het beplantingsplan vormt daarbij een belangrijk en onmisbaar onderdeel. Onze landschapsontwerper Frederike is binnen het team dé specialist op het gebied van beplanting.
Frederike’s interesse voor alles wat groeit en bloeit heeft ze van huis uit meegekregen. Haar ouders waren biologen en ze trok er vaak met haar moeder op uit om planten en bloemen te bestuderen. Toen ze later een opleiding moest kiezen, wilde ze graag iets doen waarin ze haar creativiteit kon combineren met haar liefde voor de natuur. Zo kwam ze terecht bij de opleiding Tuin- en Landschapsinrichting. Daar legde ze een stevige basis, maar leerde het meest in de praktijk door te doen, te observeren en te leren van ervaren collega’s. Met zoveel kennis zou je misschien denken dat Frederike inmiddels alles weet, maar volgens haar is dat juist niet zo. “Hoe meer je leert over beplanting, hoe duidelijker wordt dat er nog zóveel te ontdekken valt,” vertelt ze. “Om mijn kennis up-to-date te houden, ben ik o.a. lid van een vereniging van kwekers en plantenliefhebbers de KVBC die artikelen en inzichten delen over de nieuwste ontwikkelingen in de branche.” Haar liefde voor beplanting houdt niet op na werktijd. “We kochten ons huis juist vanwege de grote tuin die erbij zat. Het huis zelf was eigenlijk een opknapper en stelde niet zoveel voor,” zegt ze lachend. De natuur om haar heen maakt haar zichtbaar blij; daar haalt ze elke dag inspiratie en energie uit. Binnen het landschapsontwerpteam is iedereen in staat om een beplantingsplan te maken, maar vaak worden de collega’s daarbij ondersteund door Frederike. Zij denkt mee over de soorten die het best gebruikt kunnen worden en adviseert bij specifieke keuzes. “Laatst vertelde een collega dat hij graag klimplanten in zijn ontwerp wilde opnemen, maar er niet uitkwam welke soort geschikt was. We kunnen natuurlijk absoluut geen giftige planten op een speelplek toepassen, met het risico dat kinderen die in hun mond stoppen. Ik kon degene al snel helpen met een passende oplossing,” vertelt ze. Op oudere speelplekken zie je vaak slechts een paar toestellen staan, soms met een grasveldje en een paar doeltjes. Gelukkig is dat verleden tijd. Bij een goede speelplek komt veel meer kijken dan alleen het plaatsen van toestellen. “De herinneringen die ik heb aan spelen in mijn jeugd gaan vooral over spelen in de natuur: hutten bouwen en klimmen in bomen,” vertelt Frederike. “Juist de beplanting zorgt ervoor dat een natuurlijke speelplek echt tot leven komt.” Vooral in versteende omgevingen, zoals steden, kan een groene speelplek enorm veel betekenen voor de omgeving. Uit onderzoek van het RIVM (2022) blijkt dat groen in de leefomgeving een positieve invloed heeft op zowel de fysieke als de mentale gezondheid. Groen kan de schadelijke effecten van luchtvervuiling en hitte verminderen. Daarnaast helpt het mensen herstellen, omdat het stress vermindert en het concentratievermogen verbetert. Bovendien nodigt een groene omgeving uit tot meer beweging en sociale interactie. Dat bloemen en planten dus niet enkel voor de sier zijn, is nu wel duidelijk. Maar wist je dat ze ook daadwerkelijk bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. “Door te voelen, ruiken, zien en horen doen kinderen zintuiglijke ervaringen op die belangrijk zijn voor hun motorische en cognitieve groei”, vertelt Frederike. “Het contact met planten stimuleert nieuwsgierigheid en onderzoekend leren: kinderen ontdekken insecten, zien hoe planten groeien en leren spelenderwijs over ecosystemen en seizoenen.” Groene speelplekken nodigen daarnaast uit tot gevarieerd en actief spel, wat de motoriek, creativiteit en sociale vaardigheden versterkt. Ook bevordert buitenspelen in een groene omgeving de concentratie en vermindert het stress, waardoor kinderen zich beter kunnen ontwikkelen. Eerder in de tekst benoemden we al dat er op een speelplek absoluut geen giftige planten mogen staan. Maar dat is natuurlijk niet het enige waar we rekening mee houden. Bij het maken van een beplantingsplan letten onze landschapsontwerpers op verschillende aspecten: Inheemse beplanting bestaat uit bloemen en planten die van oorsprong in Nederland voorkomen of hier al heel lang groeien. Aan deze soorten is niet door kwekers gesleuteld of gekruist. Omdat deze planten al eeuwen onderdeel zijn van onze natuur, hebben ze allemaal hun eigen rol binnen het ecosysteem. Dieren en insecten zijn vaak direct afhankelijk van deze soorten om te kunnen overleven. Frederike noemt als voorbeeld de eikenboom: “Een Nederlandse eikenboom, zoals de Zomereik, is een belangrijke voedselbron en schuilplaats voor honderden soorten insecten, schimmels, vogels en zoogdieren. Als je kijkt naar een Amerikaanse eikenboom, dan zijn dat er veel minder en draagt die boom daardoor minder bij aan het ecosysteem,” legt ze uit. Betekent dat dat uitheemse planten slecht zijn? “Nee, zeker niet! De inheemse planten zijn inderdaad beter voor het ecosysteem in Nederland, maar er zijn ook andere overwegingen. Zo kan het voor een school bijvoorbeeld belangrijk zijn om planten te gebruiken met verschillende geuren en structuren, zodat leerlingen hier op een leerzame manier mee in aanraking komen. In een speelplek in de stad ligt de nadruk juist vaker op bloemen die lang bloeien, zodat bezoekers het hele seizoen kunnen genieten van kleur en levendigheid. Dit zijn dan vaak uitheemse of speciaal gekweekte soorten. Daarom is het belangrijk om goed te kijken naar het doel van de speelplek.” Volgens Frederike zijn er op het gebied van beplanting verschillende trends en ontwikkelingen gaande. Deze spelen een steeds grotere rol bij het ontwerpen van groene en duurzame speelplekken: De zomers in Nederland worden steeds warmer. Waar we vroeger slechts een paar warme zomerdagen hadden, krijgen we nu regelmatig te maken met hittegolven die langer aanhouden en vaker voorkomen. Ons klimaat verandert, en dat merken we allemaal. “Beplanting op speelplekken kan hierin een verrassend effectieve rol spelen. Door het toevoegen van bomen en struiken ontstaan er meer schaduwrijke plekken,” vertelt Frederike. “Daarnaast is gras als ondergrond een stuk koeler dan bijvoorbeeld tegels of asfalt, wat het speelcomfort aanzienlijk vergroot.” Naast de warmte kampen we ook met steeds nattere periodes. In volgebouwde wijken kan regenwater vaak moeilijk wegstromen, waardoor straten en speelplekken onder water komen te staan. Door bijvoorbeeld wadi’s te integreren in speelplekken kan het regenwater op een natuurlijke manier worden opgevangen en langzaam in de bodem wegzakken. Een andere oplossing is om het regenwater op te slaan onder de grond, zodat dit in drogere periodes weer aan de bodem kan worden teruggegeven. “Deze veranderingen in het klimaat zorgen er ook voor dat beplanting sterker moet zijn. Planten moeten natte voeten kunnen verdragen, maar ook langere periodes van droogte doorstaan.” Een veelgebruikte richtlijn voor het vergroenen van onze leefomgeving is de zogenoemde 3-30-300-regel. Deze regel helpt steden, gemeenten en ontwerpers om de voordelen van groen tastbaar te maken. Het principe is eenvoudig: iedereen zou vanuit zijn woning minimaal drie bomen moeten kunnen zien, elke buurt zou voor minstens dertig procent uit bladerdek moeten bestaan, en niemand zou verder dan 300 meter van een openbaar groen gebied mogen wonen. Deze richtlijn benadrukt dat groen geen luxe is, maar een basisvoorwaarde voor een gezonde leefomgeving. Meer groen betekent meer schaduw, schonere lucht, een rijkere biodiversiteit en een prettigere plek om te spelen, bewegen en tot rust te komen. Wat uit alles blijkt, is dat beplanting veel meer is dan een decoratief onderdeel van een speelplek. Het vormt de basis voor beleving, gezondheid, biodiversiteit en verbinding met de natuur. Dankzij de kennis en passie van specialisten zoals Frederike worden speelplekken naast functioneel ook levendig en betekenisvol. Zij ziet in haar werk dagelijks hoe planten een omgeving kunnen transformeren en mensen dichter bij de natuur brengen. “Wat ik het mooiste aan mijn werk vind,” vertelt Frederike, “is dat je daadwerkelijk iets toevoegt en mensen echt ziet genieten.” Dat is precies waar het bij BOERplay om draait: plekken creëren waar mens en natuur samen groeien. Wie is Frederike?
Welke rol heeft Frederike binnen het team landschapsontwerp
Waarom is beplanting op een speelplek zo belangrijk?
Wat voor beplanting plaats je op een speelplek?
Wat is inheemse beplanting en waarom is die zo belangrijk?
Trends en ontwikkelingen
Klimaatadaptatie en hittestress
De 3-30-300-regel
